Όλα ξεκίνησαν από ένα scrolling στα social media, ένα βαρετό πρωινό στο γραφείο. Ο τίτλος που εμφανίστηκε ήταν «EVS στην Εσθονία»! Τι είναι το EVS, πού είναι η Εσθονία, ούτε που ήξερα αλλά το πρόγραμμα μου κέντρισε την προσοχή και μου έδωσε διέξοδο στο οικονομικό, εκπαιδευτικό και εργασιακό αδιέξοδο όπου βρισκόμουν εκείνη την περίοδο. Συμπληρώνω την αίτηση, γίνεται δεκτή, με καλούν για συνέντευξη, μένουν ικανοποιημένοι και ετοιμάζομαι για αναχώρηση. Δεν έχω συνειδητοποιήσει τι απόφαση έχω πάρει, πού πρόκειται να πάω και τι πρόκειται να κάνω. Δεν πιστεύω ότι το ‘χω καταφέρει!

Οι υψηλές μου προσδοκίες διαψεύδονταν μέρα με τη μέρα τον πρώτο μήνα. Ήμουν βλέπετε από τους “τυχερούς”. Έζησα στην επαρχία, έκανα ποδήλατο 8χλμ καθημερινά με θερμοκρασίες από 14^οC (για τα δεδομένα της Εσθονίας θεωρείται καλοκαίρι) μέχρι -3^οC, με βροχή και χιονόπτωση, τα αγγλικά μου χαραμίστηκαν στο εργασιακό μου περιβάλλον καθώς μόνο τα εσθονικά και τα ρώσικα αποτελούσαν τις γλώσσες επικοινωνίας. Επομένως, αν ήθελα να επικοινωνήσω, θα έπρεπε να μάθω. Δύσκολα; Ναι! Αν ήθελα να τα παρατήσω και να γυρίσω; Ασυζητητί! Αλλά πώς γυρνάς πίσω στην ξακουστή ελληνική επαρχία με την ταμπέλα του ηττημένου; Δεν γυρνάς! Κάθεσαι εκεί, τρως στη μάπα τις αντιξοότητες και βλέπεις. Στην Εσθονία (εκ διαμέτρου αντίθετα από την ελληνική κουλτούρα), τα πράγματα δεν είναι δεδομένα και οι άνθρωποι είναι πιο ανοιχτοί στις αλλαγές και πιο ευπροσάρμοστοι. Οπότε, αυτό που έκανα ήταν να μιλήσω ανοιχτά για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζα, να βρω συμμάχους, να βρω λύσεις και να τις κάνω πραγματικότητα. Πρώτο μάθημα λοιπόν! Όταν κάτι δε σου ταιριάζει, ρώτα, μάθε, κινητοποιήσου κι άλλαξε το!

Δουλεύοντας σε κέντρο φιλοξενίας ατόμων με ειδικές ανάγκες είδα κι έμαθα πολλά. Αν μπορούσα να μοιραστώ κάθε δευτερόλεπτο της πορείας μου και της συναναστροφής μου μ’ αυτά τα άτομα, θα βαλαντώνατε κι εσείς κι εγώ από τη συγκίνηση οπότε θα παραμείνω στα βασικά. Αρχικά, πέτυχα το στόχο που είχα θέσει πριν το EVS που ήταν να μάθω πώς να συμπεριφέρομαι σε άτομα με ειδικές ανάγκες. Θυμάμαι φοιτήτρια όντας ακόμη, να ‘μαι σε λεωφορείο στο κέντρο της Αθήνας, να βλέπω ένα παιδί με σύνδρομο Down με τη μητέρα του συνεπιβάτες και να θέλω να πλησιάσω αλλά να μην ξέρω το σωστό τρόπο (δεν ήθελα να φανεί ότι το λυπάμαι, ότι το συμπονώ ή ότι το στιγματίζω αλλά με ένα καλημέρα να του δείξω πως υπάρχει, είναι εκεί, αξίζει τα πάντα και δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τους υπόλοιπους ανθρώπους) και να αρχίζω να δακρύζω χωρίς προφανή λόγο μπροστά στο κοινό του λεωφορείου (δράμα όσο δεν πάει). Αυτό ξεπεράστηκε και η σιωπηλή drama queen του 040 αντικαταστάθηκε από μια φυσιολογική συμπεριφορά ανθρώπου που προσεγγίζει τα άτομα με αναπηρία όπως όλα τα υπόλοιπα άτομα. Είδα κι έμαθα πως η ζωή τους δεν έχει κάτι το μεμπτό, το τρελό, το απόκοσμο, αντίθετα ίσως να είναι και πιο «φυσιολογική» από τη δική μας, και σίγουρα πολύ πιο ανθρώπινη! Δεν προσποιούνται για τα συναισθήματα τους όπως τα μικρά παιδιά και αυτό είναι αξιοθαύμαστο. Μ’ έμαθαν περισσότερα απ’ όσα τους έμαθα. Είναι ο εαυτός τους και δεν προσπαθούν να αλλάξουν για να κερδίσουν την εύνοια των άλλων. Είναι αυτό που είναι ό, τι κι αν είναι αυτό. Κοιτούν και βλέπουν αυτό που έχουν ανάγκη να δουν και λένε καλά λόγια χωρίς να φοβούνται μην παρεξηγηθούν. Αν έχουν νευριάσει μαζί σου για κάποιο λόγο, θα στο πουν, θα σε βρίσουν, θα αντιδράσουν με το δικό τους τρόπο και πέντε λεπτά μετά, μόλις η μπόρα περάσει, ξεκινούν και πάλι οι αγκαλιές. Άνθρωπος που έχει δουλέψει με άτομα με ειδικές ανάγκες με καταλαβαίνει απόλυτα. Οι υπόλοιποι, χάνετε μια υπέροχη εμπειρία που εύχομαι απ’ τα βάθη της ψυχής μου μια μέρα να βιώσετε!

Μέχρι να συνειδητοποιήσω πώς λειτουργεί το όλο σύστημα πέρασαν μήνες! Η μέθοδος “trial and error” είχε την τιμητική της καθώς σχεδόν ό,τι δοκίμαζα ήταν αποτυχημένο γιατί έψαχνα κάτι ιδιαίτερα σπουδαίο, δύσκολο και αξιοζήλευτο να κάνω μαζί τους. Ύστερα από πολύ διάβασμα, pinterest (σωτήρας στις κατασκευές), επικοινωνία τόσο με τον οργανισμό υποδοχής όσο και με τον οργανισμό αποστολής βρήκα τη ρότα μου. Φυσικά και υπήρχαν αντιστάσεις αλλά πάντα έβρισκα λύση κι έβαζα ως προτεραιότητα το συμφέρον των παιδιών. Έτσι λοιπόν, επιμελήθηκα χορογραφίες, επέμεινα για τη συμμετοχή λιγότερο ικανών παιδιών σε τμήμα εσθονικών παραδοσιακών χορών και τη συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις που κάναμε κατά καιρούς ( τους ξεπάτωσα δύο βδομάδες για να τους προετοιμάσω, αλλά η δασκάλα τους είχε μείνει αποσβολωμένη με την πρόοδό τους και φυσικά τους δέχτηκε στο τμήμα), οργάνωνα επικά disco party κάθε Παρασκευή που δεν άφηνα τίποτα να τα χαλάσει ( έχει τύχει Παρασκευή να έχω πυρετό 39,2, να χοροπηδάω με τα παιδιά στο τραμπολίνο και να μου λένε οι συνάδελφοι μου ότι φαίνομαι κουρασμένη και να υποστηρίζω ότι είναι λόγω της συσσωρευμένης κούρασης απ’ όλη τη βδομάδα, μέχρι που με έπεισαν να βάλω θερμόμετρο), ξεκίνησα μαθήματα μαγειρικής μια φορά το μήνα, τμήμα χορού αλλά και αερόμπικ που αν και αρχικά γινόταν μια φορά το μήνα, από τον Απρίλιο κι έπειτα έγινε καθημερινότητα μαζί με το πρωινό jogging. Ως απλή παράθεση δραστηριοτήτων δεν είναι δα και κάτι το σπουδαίο. Βλέποντας όμως την πρόοδο των παιδιών μέρα με τη μέρα, την ακρίβεια στις κινήσεις τους να μεγαλώνει, τον χρόνο συγκέντρωσής τους να αυξάνεται, το κίνητρο τους να ισχυροποιείται και το χαμόγελό τους να γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι των προσώπων τους είναι κάτι μαγικό που με οδηγεί ακόμα και σήμερα να κοιμάμαι με καθαρή συνείδηση και με την αίσθηση πως έχω αλλάξει τη ζωή κάποιων ανθρώπων έστω και λίγο προς το καλύτερο. Οι εκδρομές, τα πικ νικ, το κολύμπι δεν θα μπορούσα να τα παραλείψω αλλά δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρειες.

Μια άλλη δυνατότητα και ευκαιρία που μου δόθηκε αυτή τη χρονιά ήταν η συμμετοχή μου σε workcamp του οργανισμού που εργαζόμουν. Ως κλασική Ελληνίδα, στο άκουσμα και μόνο ότι πρέπει να οργανώσω 3 βδομάδες δραστηριότητες στον εργασιακό μου χώρο για άτομα που δεν έχουν ιδέα με το αντικείμενο, για άτομα που δεν ξέρω, από διαφορετικές κουλτούρες και να οργανώσω επίσης και δραστηριότητες εκτός ωραρίου εργασίας και φυσικά να ηγούμαι αυτής της ομάδας, ένα κύμα ωχαδερφισμού, οκνηρίας, άγχους και θλίψης κατέβαλε το σώμα και το μυαλό μου αλλά κράτησε για λίγο. Το οργάνωσα, βρήκα τους πόρους και περίμενα πώς και πώς την άφιξή τους. Προβλήματα; Πάρα πολλά! Διαφορετικές προσδοκίες, άγνοια κινδύνου, έλλειψη βασικών δεξιοτήτων στα αγγλικά, ισχυρές και εκρηκτικές προσωπικότητες, έντονες πολιτισμικές διαφορές και χάσμα ηλικίας. Μπορούν να γεφυρωθούν και να ομαλοποιηθούν οι σχέσεις και να πετύχει ο στόχος; Μπορούν! Αυτό που έπρεπε να κάνω ήταν να δω τις αρετές του καθενός, τους στόχους τους και σ’ αυτούς που δεν ήθελαν ούτε να με βλέπουν να τους κάνω να συνεργαστούν διότι η ηρεμία και η καλή διάθεση σε ένα περιβάλλον με παιδιά με αναπηρία είναι βασικές αρχές. Νιώθουν τα πάντα και κάθε τι που είναι αρνητικό και εριστικό τους επηρεάζει, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν δύσκολες συμπεριφορές. Επιπλέον, η θέση του μεταφραστή από αγγλικά σε εσθονικά (και στο κεφάλι μου ελληνικά), με έκανε να νιώθω συχνά ότι τα αυτιά μου βγάζουν καπνούς και σύντομα ο εγκέφαλός μου θα ανατιναχθεί. Πληροφοριακά, είναι ακόμα στη θέση του (δεν ξέρω βέβαια για πόσο ακόμα). Επομένως, χρειάστηκε πολύ σκληρή δουλειά και ιδιαίτερα με τον εαυτό μου, την οποία έπρεπε να κάνω μόνη μου σύντομα και αποτελεσματικά και φυσικά στέφθηκε με επιτυχία και με βοήθησε ως εμπειρία να αντιλαμβάνομαι διαφορετικά την πραγματικότητα και να δρω πιο αποτελεσματικά. Με όλα τα παιδιά έχουμε δημιουργήσει αρκετά ισχυρούς δεσμούς μεταξύ μας και όπως μου λένε, η εμπειρία τους εδώ τους έκανε να πάρουν αποφάσεις στη ζωή τους και να αλλάξουν ό, τι τους στεναχωρούσε, ό, τι τους διέλυε συναισθηματικά και να τολμούν να πραγματοποιούν νέες αρχές στη ζωή τους με όποιο κόστος. Όταν μαθαίνω νέα τους συγκινούμαι και πάντα μου στέλνουν και με ρωτάνε τόσο για τα παιδιά όσο και για το πώς τα καταφέρνω, πώς είμαι και λαμβάνω πολύ θετικά σχόλια τόσο για τη δουλειά μου όσο και για την εμπειρία τους μαζί μου. Με συγκινούν αφάνταστα και περιμένω πώς και πώς το επόμενο ταξίδι που θα κάνουμε όλοι μαζί! Τα πρωινά στον εργασιακό χώρο κυλούσαν ομαλά, χωρίς να ξεφεύγει από την καθημερινότητα που είχα πριν το workcamp απλώς υπήρχαν περισσότερα άτομα για περισσότερο εξατομικευμένες δραστηριότητες και προσωπικό χρόνο με τα παιδιά πράγμα που ήταν φανταστικό και διασκεδαστικό για όλους μας. Είχαμε οργανώσει ημέρες πολιτισμού από κάθε χώρα που οι εθελοντές προέρχονταν που περιελάμβανε μουσική, μαγειρική και παιχνίδια. Τα απογεύματα, επειδή μέναμε αρκετά μακριά από κατοικημένη περιοχή ήταν λίγο δύσκολα να οργανωθούν αλλά προσπάθησα να οργανώσω δραστηριότητες (όπως προβολή ταινιών και βιωματικά σεμινάρια) που να ευαισθητοποιούν στο ζήτημα της αναπηρίας, κάποιες μικρές εκδρομές προκειμένου να γνωρίσουν την εσθονική φύση και να μάθουν λίγες βασικές λέξεις στα εσθονικά.

Με όλα αυτά, υπάρχει χρόνος για κοινωνική στο EVS; Η απάντηση μου σ’ αυτό το ερώτημα είναι: υπάρχει και τίποτα άλλο εκτός από κοινωνική ζωή στο EVS; Το να μένεις στην επαρχία αλλά μόνο μια ώρα μακριά από την πρωτεύουσα, σου δίνει το προνόμιο να δουλεύεις και να ξεκουράζεσαι στο σπίτι σου τις καθημερινές και από Παρασκευή απόγευμα μέχρι Κυριακή βράδυ (και κάποιες φορές μέχρι Δευτέρα πρωί), να έχεις τη δυνατότητα να φιλοξενηθείς σε σπίτια φίλων και να παρτάρεις ασταμάτητα με ανθρώπους που μοιράζεσαι τις ίδιες αξίες και βιώνεις τις ίδιες εμπειρίες. Τι πιο όμορφο; Άνθρωποι με παρόμοιες αναζητήσεις, προβληματισμούς, ιδέες και αξίες. Που αν έμενα στην Ελλάδα μπορεί και να μην γνώριζα ποτέ. Και το καλύτερο; Την ίδια τρέλα και δίψα για τσαλάκωμα του εαυτού μας!

Πολλοί αποφασίζουν να ξεκινήσουν το EVS τους για να ταξιδέψουν στην Ευρώπη. Η αλήθεια είναι πως δεν ήταν στα σχέδια και στα πλάνα μου αλλά η Εσθονία λόγω γεωγραφικής θέσης και φθηνών εισιτηρίων ενδείκνυται για αποδράσεις καθώς έχει πολλούς γείτονες σε κοντινή απόσταση. Προσωπικά, επειδή ο χειμώνας με βρήκε σαν τις αρκούδες ( σε χειμερία νάρκη), οργάνωσα τα ταξίδια μου κυρίως το καλοκαίρι. Μαζί με φίλους συνοδοιπόρους, οργάνωσα την επιστροφή μου στην Ελλάδα με ένα ταξίδι διάρκειας μιας εβδομάδας όπου ταξιδέψαμε με λεωφορείο από Ταλίν στη Βαρσοβία και από Βαρσοβία στη Βουδαπέστη ανακαλύπτοντας και εξερευνώντας αυτές τις χώρες αλλά και απολαμβάνοντας τη διαδρομή περνώντας από τις ενδιάμεσες. Φυσικά, οι προορισμοί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου δεν ήταν μόνο αυτοί ˙ Σουηδία, Φιλανδία, Ρωσία, Λετονία, Λιθουανία, Βέλγιο, Πολωνία, Ουγγαρία, Γερμανία. Απέκτησα εμπειρίες κι ένα τρόπο ζωής που ποτέ δεν πίστευα ότι θα έχω. Το ΕVS δεν είναι απλώς 8,10 ή 12 μήνες της ζωής σου. Είναι η ζωή σου όπως εσύ τη θέλεις, όπως εσύ τη διαμορφώνεις και τη γεύεσαι. Ζήσε την αλλαγή στην Ευρώπη και γίνε εσύ η αλλαγή!